نرخ بازگشت سرمایه (ROI)چیست؟

اولین سوالی که ممکنه برات پیش بیاد اینه که اصلاً نرخ بازگشت سرمایه (ROI) یعنی چی؟ تو این مقاله، می‌خوایم بهت توضیح بدیم این مفهوم چی هست، چطوری می‌تونی حسابش کنی و چه مزایا و معایبی داره.

فرض کن یکی بهت بگه اگه ۱۰ میلیون تومن تو یه پروژه بذاری، بعد از یه مدت ۲۰ میلیون تومن سود خالص به دست میاری. این یعنی نرخ بازگشت سرمایه تو میشه 100 درصد. به این معیار مهم، نرخ بازگشت سرمایه یا همون ROI می‌گن.

چرا این نرخ مهمه؟ چون باعث می‌شه خیلی راحت‌تر تصمیم بگیری کجا سرمایه‌گذاری کنی. مثلاً اگه بدونی از هر تبلیغی که انجام میدی چقدر سود می‌گیری، تصمیم‌گیری برای تبلیغات خیلی آسون‌تر می‌شه و می‌تونی بهینه‌تر برنامه‌ریزی کنی.

نرخ بازگشت سرمایه یا همون ROI چیه؟

ROI یه معیار مهمه که برای سنجیدن عملکرد سرمایه‌گذاری استفاده می‌شه. به زبان ساده، کمک می‌کنه بفهمی وقتی پولتو جایی می‌ذاری، چقدر سود یا ضرر می‌کنی و این سود و ضرر رو با هزینه‌ای که برای اون سرمایه‌گذاری کردی، مقایسه می‌کنه.

با این معیار می‌تونی سود یه سرمایه‌گذاری رو با چندتا سرمایه‌گذاری دیگه مقایسه کنی. مثلاً ROI می‌تونه بهت نشون بده سرمایه‌گذاری روی سهام، راه‌اندازی یه کسب‌وکار یا خرید و فروش ملک چقدر برات سود داره. محاسبه این نرخ هم اصلاً پیچیده نیست و با یه فرمول ساده انجام می‌شه، که در ادامه توضیحش می‌دیم. اما یه ضعف کوچیک داره، و اونم اینه که مدت زمانی که سرمایه‌تو نگه می‌داری، تو این فرمول لحاظ نمی‌شه.

به زبون ساده‌تر، نرخ بازگشت سرمایه یعنی اگه یه مبلغی رو سرمایه‌گذاری کنی، چقدر قراره سود کنی و به ازای هر تومنی که خرج کردی، چند تومن بهت برمی‌گرده.

مثلاً فرض کن ۵ میلیون تومن توی یه استارتاپ جدید سرمایه‌گذاری می‌کنی و بعد از یه سال، ۷.۵ میلیون تومن به دست میاری. این یعنی ROI تو ۵۰ درصد بوده.

دوره بازگشت سرمایه یعنی چی؟

دوره بازگشت سرمایه همون مدت زمانی هست که طول می‌کشه تا پولی که سرمایه‌گذاری کردی، برگرده بهت. به زبان ساده، اگه ۱۰ میلیون تومن سرمایه‌گذاری کنی و بعد از ۳ سال این ۱۰ میلیون رو پس بگیری، دوره بازگشت سرمایه‌ت می‌شه ۳ سال. یعنی ۳ سال طول کشیده تا کل پول اولیه‌ات برگرده. تو این مثال، بازده سرمایه‌گذاری ۳۳ درصد در سال می‌شه.

نرخ بازگشت سرمایه چه فایده‌ای داره؟

برای اینکه بهتر متوجه بشی نرخ بازگشت سرمایه به چه دردی می‌خوره، یه مثال می‌زنم. فرض کن علی با ۵۰ میلیون تومن توی بورس سهام می‌خره و مهتاب هم با همون مقدار پول یه مغازه کوچیک می‌خره تا بعداً بفروشه. حالا می‌خوایم ببینیم کدومشون سود بیشتری می‌کنه.

اگه علی ۶۰ درصد سود کنه و مهتاب فقط ۳۰ درصد، حتی اگه مهتاب در مجموع پول بیشتری به دست بیاره، باز هم سرمایه‌گذاری علی بهتر بوده، چون درصد بازدهی سرمایه‌گذاریش بیشتره. اینجاست که نرخ بازگشت سرمایه به کار میاد و نشون می‌ده کدوم سرمایه‌گذاری بهتر عمل کرده، فارغ از اینکه سرمایه اولیه چقدر بوده.

نرخ بازگشت سرمایه یعنی با توجه به پولی که گذاشتی، چقدر سود گرفتی. هرچی سودی که می‌گیری نسبت به هزینه‌ای که کردی بیشتر باشه، یعنی سرمایه‌گذاری موفق‌تری داشتی. به‌طور کلی سرمایه‌گذارها از این معیار استفاده می‌کنن تا ببینن سرمایه‌گذاریشون چقدر سودآور بوده و کدوم گزینه سرمایه‌گذاری بهتر عمل کرده.

چطور نرخ بازگشت سرمایه (ROI) رو حساب کنیم؟

حالا که با مفهوم نرخ بازگشت سرمایه آشنا شدی، خوبه که بدونی چطور می‌تونی خودت اونو محاسبه کنی. فرمولش خیلی ساده‌ست: سودی که از سرمایه‌گذاری به دست آوردی رو به مبلغ سرمایه اولیه‌ای که گذاشتی تقسیم می‌کنی و چون ROI همیشه به درصد محاسبه می‌شه، باید عدد به‌دست‌اومده رو در ۱۰۰ ضرب کنی.

(ارزش فعلی سرمایه – سرمایه اولیه) ÷ سرمایه اولیه × ۱۰۰

یه نکته مهم: اگه به‌جای سود، ضرر کردی، اون‌وقت عدد به‌دست‌اومده منفی می‌شه و این یعنی سرمایه‌گذاری به ضررت بوده و پولت رو از دست دادی. پس هرچی ROI منفی‌تر باشه، یعنی اوضاع بدتره.

مثالی ساده
فرض کن ۲۰ میلیون تومن روی یه پروژه سرمایه‌گذاری کردی. بعد از یه سال، ارزش اون سرمایه‌گذاری می‌شه ۲۵ میلیون تومن. حالا برای محاسبه ROI باید این کار رو انجام بدی:

سود خالص: ۲۵ میلیون – ۲۰ میلیون = ۵ میلیون تومن
حالا فرمول رو اجرا می‌کنی:

۵ میلیون ÷ ۲۰ میلیون × ۱۰۰ = ۲۵٪

یعنی توی این مثال، نرخ بازگشت سرمایه‌ات ۲۵ درصد بوده.

اگه ضرر کرده باشی چی؟
حالا فرض کن همون ۲۰ میلیون تومن رو سرمایه‌گذاری کردی ولی بعد از یه سال، ارزشش می‌شه ۱۵ میلیون تومن. این‌بار سودی در کار نیست، بلکه ۵ میلیون ضرر کردی.

ضرر خالص: ۱۵ میلیون – ۲۰ میلیون = -۵ میلیون تومن
فرمولش این‌جوری می‌شه:

-۵ میلیون ÷ ۲۰ میلیون × ۱۰۰ = -۲۵٪

یعنی نرخ بازگشت سرمایه‌ات منفی ۲۵ درصد شده و این یعنی ضرر دادی.

مزایا و معایب نرخ بازگشت سرمایه (ROI) به زبان ساده

نرخ بازگشت سرمایه (ROI) یه روش ساده برای فهمیدن اینه که یه سرمایه‌گذاری چقدر برات سودآور بوده. ولی مثل هر چیزی، این روش هم مزایا و معایب خودش رو داره. بیایید با هم یه نگاهی بهش بندازیم.

مزایای استفاده از نرخ بازگشت سرمایه (ROI):

1. 1. فرمول ساده: محاسبه ROI خیلی راحته و فقط کافیه سود به دست‌اومده رو تقسیم بر هزینه اولیه کنی و نتیجه رو در ۱۰۰ ضرب کنی تا به درصد برسیم.
   2. مقایسه گزینه‌های مختلف: می‌تونی از این روش برای مقایسه انواع سرمایه‌گذاری‌ها استفاده کنی. مثلا، اگر بین خرید یه مغازه یا سرمایه‌گذاری در بورس گیر کردی، ROI می‌تونه بهت نشون بده کدوم گزینه بهتره.
   3. کاربرد در پروژه‌ها و کسب‌وکارها: این روش فقط برای سرمایه‌گذاری‌های بزرگ نیست، حتی برای کمپین‌های تبلیغاتی یا پروژه‌های کوچیک هم می‌تونی ازش استفاده کنی تا بفهمی که ارزشش رو داشتن یا نه.
   4. ارزیابی عملکرد: ROI بهت کمک می‌کنه ببینی سرمایه‌گذاری یا پروژه‌ات چطور پیش رفته و اگه نیاز باشه، بهبودش بدی.

معایب استفاده از ROI:

1. سنجش فقط سود مالی: یکی از بزرگ‌ترین اشکالات ROI اینه که نمی‌تونه چیزایی رو که مستقیم به پول تبدیل نمی‌شن (مثل شهرت برند یا رضایت مشتری) اندازه‌گیری کنه. مثلا یه کمپین تبلیغاتی ممکنه تو کوتاه‌مدت خیلی سودآور نباشه، ولی باعث بشه برندت تو ذهن مردم جا بیفته.
2. عدم توجه به ریسک‌ها: این روش هیچ نگاهی به ریسک‌هایی که ممکنه سرمایه‌گذاری رو تهدید کنه، نداره. در نتیجه، ممکنه توی سرمایه‌گذاری پرریسک وارد بشی بدون اینکه بدونی چه خطری در پیشه.
3. عدم توجه به زمان: شاید مهم‌ترین ایراد ROI اینه که به زمان توجه نمی‌کنه. مثلا دو پروژه ممکنه نرخ بازگشت یکسانی داشته باشن، اما یکی در یک سال سود بده و دیگری در ده سال. بنابراین باید مدت زمان بازگشت سرمایه رو هم در نظر گرفت.

مثال ساده:

فرض کن ۳۰ میلیون تومن روی یه مغازه سرمایه‌گذاری کردی و بعد از دو سال مغازه رو می‌فروشی به ۴۰ میلیون تومن. حالا برای محاسبه ROI باید این‌جوری عمل کنی:

سود خالص: ۴۰ میلیون – ۳۰ میلیون = ۱۰ میلیون تومن
ROI: ۱۰ میلیون ÷ ۳۰ میلیون × ۱۰۰ = ۳۳٪

جایگزین‌های ROI:

1. ROI سالانه: این نوع ROI به مدت زمان سرمایه‌گذاری هم توجه می‌کنه. مثلا اگه ۲۰ میلیون تومن سرمایه‌گذاری کردی و بعد از سه سال ارزشش شد ۳۰ میلیون، فرمولش اینجوری می‌شه:ROI سالانه = (۳۰ میلیون ÷ ۲۰ میلیون) × ۱۰۰ = ۵۰٪
2. ROI اجتماعی (SROI): این نوع ROI علاوه بر سود مالی، تاثیرات اجتماعی و زیست‌محیطی رو هم در نظر می‌گیره. مثلا اگه یه شرکت علاوه بر سود اقتصادی، یه ارزش اجتماعی مثل ایجاد اشتغال هم ایجاد کنه، این نوع محاسبه می‌تونه اون رو تو معادله بیاره.
3. ROI بازاریابی: این نوع ROI برای بررسی کارایی کمپین‌های بازاریابی استفاده می‌شه. مثلا اگه ۵ میلیون تومن برای تبلیغات خرج کردی و فروشت ۸ میلیون بیشتر شد، ROI بازاریابی می‌تونه بهت بگه آیا اون تبلیغ‌ها ارزشش رو داشتن یا نه.
4. ROI شبکه‌های اجتماعی: این نوع ROI برای کمپین‌های تبلیغاتی شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌شه. مثلا اگه یه پست تو اینستاگرام منتشر کنی و برات ۱۰۰۰ فالوور جدید بیاره، ROI می‌تونه محاسبه کنه که این موفقیت به اندازه زمان و پولی که صرفش کردی، ارزش داشته یا نه.

این بود یه نگاه ساده به ROI و کاربردهاش. با این روش می‌تونی به راحتی سود و ضررت رو محاسبه کنی و بهترین تصمیم رو برای سرمایه‌گذاری بگیری!

راه حل هایی مهم برای بهبود نرخ بازگشت سرمایه (ROI)

برای بهبود نرخ بازگشت سرمایه (ROI)، ۵ راهکار ساده وجود داره که می‌تونی ازشون استفاده کنی:

۱. افزایش درآمد

یه راه قطعی برای بهتر کردن ROI، اینه که فروش رو بیشتر کنی و درآمد بیشتری داشته باشی. مثلاً اگه قراره تبلیغات انجام بدی، ببین آیا واقعاً فروش رو بالا برده یا نه؟ این‌طوری می‌فهمی تبلیغاتت چقدر مفید بوده و آیا به جذب مشتری کمک کرده. اینجاش که من بهت پیشنهاد میکنم حتما دوره کارشناس فروش رو بگذرون تا بهترین سرمایه گذاری رو انتخاب کنی و سود کسب و کار خودتو افزایش بدی.

۲. استفاده هوشمندانه از داده‌ها

اگه می‌خوای ROI خوبی داشته باشی، باید داده‌ها رو بررسی کنی. این داده‌ها بهت می‌گن مشتری‌ها چه چیزی می‌خوان و نیازشون چیه. اگه بدون توجه به اطلاعات و تحلیلشون بخوای تصمیم بگیری، نمی‌تونی بفهمی چه کاری جواب می‌ده و چه چیزی شکست می‌خوره. پس حتماً از داده‌ها درست استفاده کن.

۳. سرمایه‌گذاری روی تحلیل‌ها

برای اینکه بتونی ROI رو بهبود بدی، باید ابزارهای خوبی برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها داشته باشی. دنبال معیارهای اشتباهی مثل تعداد فالوور یا لایک نباش؛ اینا ممکنه جذاب باشن اما نشون‌دهنده موفقیت واقعی نیستن. بهتره رو چیزایی مثل نرخ تبدیل فروش یا ارجاعات شبکه‌های اجتماعی تمرکز کنی.

۴. کاهش هزینه‌های اضافی

برای بهبود ROI باید حواست به هزینه‌ها باشه. هزینه‌های اضافی یا همون «سربار» رو پیدا کن و حذفشون کن. مثلاً شاید داری کلی پول برای تبلیغات می‌دی، اما اون تبلیغات برات فایده‌ای نداره. پس بهتره تبلیغاتی رو انجام بدی که سود بیشتری به همراه داشته باشن.

۵. انتظاراتت رو دوباره بررسی کن

هر کسی ممکنه از ROI انتظارات متفاوتی داشته باشه. مثلاً یه شرکت از سود دو برابر خوشحال می‌شه، ولی یه شرکت دیگه ممکنه سود ۵ برابری رو خوب ندونه. مهم اینه که همیشه انتظارای واقع‌بینانه از سرمایه‌گذاریت داشته باشی و بدونی چه نتیجه‌ای برای کسب‌وکار تو موفقیت به حساب میاد.

حرف آخر

ROI یه معیار ساده و کاربردیه که بهت کمک می‌کنه بفهمی از سرمایه‌گذاری‌هات چقدر سود کردی. البته همیشه چالش‌هایی هم هست. مثلاً ممکنه توی دو فرصت سرمایه‌گذاری مختلف، ROI مشابهی داشته باشی و ندونی کدوم بهتره. اما با وجود این چالش‌ها، باز هم ROI کمک می‌کنه تصمیم‌های منطقی‌تری بگیری.

فرض کن یه شرکت فروش لباس داری. اگه بتونی بفهمی کدوم محصول بیشتر فروش داره یا چه تبلیغاتی برایت سود بیشتری داره، می‌تونی راحت‌تر تصمیم بگیری که پولتو کجا خرج کنی و سود بیشتری به دست بیاری. برای یادگیری این مبحث که خیلی هم تو کسب و کار و درآمدت تاثیرگذاره بهت پیشنهاد میدم حتما یه مشاوره تخصصی با آکادمی دالپ داشته باشی که شک نکن بهترین و موفق ترین راه و پیش روت میزاره و کسب و کارت و زیر و رو میکنه تا بیشترین سود رو دریافت کنی.